بررسی مراحل مختلف فعالیت فولیکولی و اثر آن بر ریزش و مهمترین خصوصیات الیاف پوششی بز مرخز

به منظور بررسی مراحل مختلف فعالیت فولیکولی و اثر آن بر ریزش و مهمترین خصوصیات الیاف پوششی بز مرخز صفات مورد نظر در 42 راس بز مرخز (نر و ماده یکساله، دو ساله و سه ساله) موجود در ایستگاه تحقیقات بز مرخز در شهرستان سقز استان کردستان (عرض جغرافیایی 14 درجه و 36 درجه) مورد بررسی قرار گرفتند. برای تعیین تولید، ترکیب ، قطر و رشد طولی الیاف و همچنین نسبت فولیکولهای ثانویه به اولیه و میزان فعالیت فولیکولهای اولیه و ثانویه، از الیاف و پوست قسمت میانی بدن، بطور ماهانه از 20 آذر 1376 تا 20 آبان 1377 نمونه براری بعمل آمد. به منظور بررسی اثر زمان، سن و جنس بر روی صفات مورد نظر، از آزمایش فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی استفاده گردید. نتایج نشان داد که فعالیت فولیکولهای اولیه در تمامی گروههای بز در پائیز سیر نزولی داشته و در اوایل و اواسط زمستان به حداقل رسید. از اواسط زمستان تا پایان تابستان یک سیر صعودی در فعالیت فولیکولهای اولیه مشاهده گردید. اثر سن و جنس و اثر متقابل آنها بر فعالیت فولیکولهای اولیه معنی دار نبود. فعالیت فولیکولهای ثانویه در اوایل زمستان به طور معنی دار (p<0/01) کاهش یافته و تا پایان زمستان در پائین ترین مقدار خود مشاهده گردید. این صفت در اوایل بهار بطور معنی داری (p<0/01) افزایش یافته و تا اواخر پائیز در مقادیر بالایی (بالای 95 درصد) باقی ماند. اثر جنس بر صفت معنی دار نبود ولی با افزایش سن، صفت کاهش یافت (p<0/05) کمپ بیده در زمستان حداقل بوده و بطور معنی داری در طول بهار افزایش ، در طول تابستان کاهش و در اوایل پائیز مجددا افزایش پیدا کرد (p<0/01) اثر سن و اثر متقابل سن و جنس بر صفت معنی دار نبود ولی صفت در جنس ماده بیشتر از جنس نر بود (p<0/05) قطر الیاف از اوایل زمستان تا اواسط بهار ثابت مانده و تا پایان آزمایش مانند کمپ بیده تغییر پیدا کرد. سن، جنس و اثر متقابل آنها بر قطر الیاف اثر معنی داری داشتند (p<0/05) رشد طولی الیاف در فاصله بهمن تا فروردین حداقل بود. سن و جنس بر رشد طولی الیاف ظریف تاثیری نداشته ولی بطور معنی داری رشد طولی الیاف ضخیم را تحت تاثیر قرار دادند (p<0/05) رشد طولی الیاف بطور معنی داری تحت تاثیر اثر متقابل سن و جنس قرار گرفت (p<0/05) تولید الیاف (در واحد سطح پوست ) بطور معنی داری (p<0/05) در بهمن کاهش یافته و تا فروردین در پائین تری مقدار باقی ماند. صفت در اردیبهشت بطور معنی داری (p<0/01) افزایش یافته و در فاصله مردان تا آبان به حداکثر رسید. سن، جنس و اثر متقابل آنها بطور معنی داری تولید الیاف را تحت تاثیر قرار دادند (p<0/05) در گروههای مورد بررسی، میانگین وزن بیده سالانه به ازای هر راس 679/19-+422 گرم و نسبت فولیکولهای ثانویه به اولیه 7/64-+1/56 بود. براساس نتایج این تحقیق ریزش با کاهش تعداد و رشد طولی الیاف در فاصله بهمن تا فروردین، تولید الیاف (در واحد سطح پوست ) را کاهش می دهد. جهت جلوگیری از کاهش وزن بیده استحصالی، می توان در درازمدت با توجه به تفاوت زیاد بین دامها از لحاظ ریزش نسبت به اصلاح این صفت اقدام نموده و در کوتاه مدت با فراهم نمودن تمهیدات لازم نسبت به چیدن الیاف تا قبل از شروع ریزش اقدام نمود.